Zaterdag 6 maart 2010
We beginnen deze werkdag met het uitvoerig bekijken en bespreken van de diverse boeken die door verschillenden van ons gemaakt zijn.
Bert en Fem werpen een kritische blik op de scharnierboeken van resp. Frans en Marjolein
Marjolein heeft, net als Frans, gekozen voor het maken van de uitsparingen in het omslag voor de naaibanden. Daardoor is de rug dus niet één geheel en zijn er kleine openingen te zien tussen de leren bandjes en de titeldelen als het boek geopend wordt. Het omslag is immers niet verlijmd op de rug. Achteraf vindt Marjolein dit niet zo mooi en overweegt ze nog een extra leren riempje aan te brengen om die spleetjes te camoufleren! Ze heeft de platten en rug bekleed met Elefantenhaut. De titels heeft ze via de computer met een inkjetprinter aangebracht.
 
scharnierboek van Marjolein
De platten zijn samengesteld uit 2 lagen bord: een dik en dun bord. Rond de bordscharnieren zijn subtiele contouren te zien, ontstaan door de vormen van de sloten weg te snijden uit de dunne bovenste laag karton van het plat en na bekleden met Elefantenhaut het plat te persen met émalène.
De koppen van de 'spijkers' zijn met de screwpunch uitgedrukt en op de bordscharnieren gelijmd.
contouren rond de bordscharnieren op het boek van Marjolein
Frans heeft dus eveneens het omslag met de uitsparingen voor de naaibanden gemaakt, maar hij heeft er daarna vooor gekozen om de rug te verstevigen door een ruggenbord in het omslag aan te brengen. Zodoende zijn er bij dit boek geen spleetjes te zien tussen de naaibandjes en het rugdeel. De borden en de rug heeft Frans bekleed met wit papier. De scharnieren zijn gemaakt van leer en op de borden en de rug gelijmd.

scharnierboek van Frans
Ik heb mijn huiswerk gedaan door het advies dat Bert vorige maand gaf op te volgen. Ik heb de scharnieren losgehaald en opnieuw gemaakt. In plaats van de strookjes leer die het scharnier vormen om het bord te plakken, heb ik ze nu dus om de letter zelf en om de rechte reep van het achterbord gelijmd. Bovendien heb ik de zwarte scharnierdelen meer naar de hals van de rug verplaatst. En zie, de borden wandelen nu niet meer! Ze blijven keurig op hun plaats (zie rechter foto) en schuiven niet meer over de rug, zoals te zien op de linker foto.
Bovendien heb ik titelschildjes op de rug aangebracht.
scharnierboek van Ine met 'wandelende' platten

 scharnierboek van Ine met platten op de juiste plaats
Anton heeft het boek met opgezette platten en goudbestempeling en -belijning klaar. Het ontwerp van de rug sluit aan op dat van het voorplat. Gedachten voor de stille tijd is zo van pocketuitgave tot fraai handgebonden boek getransformeerd!
Katernen over Middeleeuwse inkten en verven, geschreven door Hans de Heus (een uitgave van Letterprint 1997) heeft Anton eveneens gebonden. De platten zijn bekleed met eigengemaakte terpentijnmarmers. Langs het leer op het voor- en achterplat én langs de ribben op de rug heeft hij ook goudlijnen getrokken met de rolfilet. De twee goud-afdrukken van kruisjes zijn van stempeltjes die hij zelf gemaakt heeft.
Fem heeft weer eens een 'speelboek' van Dick Bruna letter- en plaatjes kaarten gemaakt voor één van haar kleinkinderen. Een cadeautje dat altijd zeer in de smaak valt! Met veel interesse wordt bekeken hoe Fem deze leporello gebonden heeft en dus moet ze uitvoerig de kneepjes van deze binding uit de doeken doen.
Speelboek als leporello gemaakt door Fem
Anton vindt dat we meer aandacht moeten besteden aan de afwerking van de boekblokken en we kritischer moeten kijken naar de sneden van het boek . Hij heeft volkomen gelijk, want trapjes en bramen kunnen best verwijderd worden als je de sneden maar secuur schuurt. Marjolein volgt deze wijze raad direct op en is helemaal enthousiast over het perfecte resultaat nadat ze de voorsnede van haar boek in de pers met een rondhout, omwikkeld met schuurpapier, onder handen heeft genomen.

een perfecte gladde snede na secuur schuren met een rondhout
Marjolein tobt met hetzelfde probleem als Hans: kromtrekkende borden. Vorige maand lieten we diverse oplossingen de revue passeren en Hans zou de 'triplex-methode' uit proberen. Helaas is hij vandaag ziek en kunnen we dus niet zijn ervaringen hieromtrent horen en resultaten zien.
Jopie heeft nog een andere oplossing toe te voegen. Bij het herlezen van oude nummers van Vouwbeen kwam ze dit probleem als vraag tegen:
Regelmatig heb ik het probleem dat de platten na het opplakken van de schutbladen krom trekken, hoewel ik het boek toch minstens 24 uur in de pers had laten drogen. Wat kan hier-van de oorzaak zijn?
In Vouwbeen nr. 2 uit 1990 wordt door de redactie als antwoord gegeven:
Om het kromtrekken van platten te voorkomen:
- Gebruik alle materiaal in de juiste looprichting ( evenwijdig aan de rug )
- Gebruik geen stijfsel maar een mengsel van vinyllijm en stijfsel.
- Pers kort ( ongeveer 5 minuten ) na het in de band zetten
- Laat het boek daarna ongeveer 8 uur onder bezwaar drogen
(bijv. onder een persplank en baksteen ).
- Zolang het boek in de pers zit, kan het vocht uit de lijm geen kant op, behalve het boekblok in en zal naderhand, als het boek alsnog droogt, de meest vreemde- maar ongewenste effecten geven.
Uit een boek dat onder bezwaar droogt ( wel eerst kort persen, zodat de schutbladen vastzitten), kan het vocht verdampen. Het bezwaar zorgt ervoor dat de zaak recht blijft.

Volgende maand komen we terug op dit probleem door onze ervaringen met de diverse oplossingen te beschrijven.
We starten vandaag een nieuw gezamenlijk project: de Gonet-binding. Beschrijvingen van deze bindwijze zijn te lezen in Handboekbinden nr.4, jrg. 2, 2009, in een artikel van Harrie Knoors en in BoekBehoudBericht nr.2, jrg.14, 2003, in een artikel van Joop van 't Veen.
Op http://www.aquiseencuaderna.com/pdf/gonet zijn schitterende boeken te bekijken, gebonden door Jean de Gonet zelf. Een aanrader om een idee van deze binding te krijgen.
Jaap en Marjolein gebruiken een oud boek om te herbinden met deze bindwijze . Marjolein heeft de oude omslagen dan ook in de schutbladen geïntegreerd zoals Joop van 't Veen beschrijft. Fem en Frans maken een blanco boek, Anton en ik gebruiken deel 7 en 8 van de HBU-uitgave: het boekblok, en Bert had Neeltje, het Indonesische receptenboekje, nog steeds ongebonden liggen.
We beginnen met het maken van de leren bandjes waarop genaaid gaat worden, dus de beide randen van het leer naar achteren vouwen en met de naad in het midden vastlijmen.

Fem vergelijkt beide artikelen omtrent de naaibandjes
Jaap vouwt en plakt leren bandjes

Bert heeft dik leer en besluit daarom de bandjes niet dubbel te vouwen. Hij kan dus direct beginnen met het prikken van de gaatjes, om daarna de 4 katernen en 2 schutbladkaternen van Neeltje te naaien met rood garen over zwarte bandjes.



Fem maakt een prikstrook

 Frans naait de katernen uit de hand

Frans heeft met wit garen over rode leren bandjes genaaid

Anton en Ine naaien de katernen op de naaibank
Na het naaien wordt de rug verlijmd, even gedroogd en daarna rond gezet.


Bert en Frans kunnen verder met het dunnen van leer voor de afwerking van de rug. Bert schalmt wit leer, Frans blauw. Anton en ik moeten eerst het boekblok nog snijden, maar we hebben vergeten de ploeg mee te brengen, dus zullen we thuis aan de slag moeten gaan.
Bert schalmt het witte leer voor de rug
de afgewerkte rug van 'Neeltje' , links in zijn geheel en rechts in detail

Fem maakt kapitaalbandjes van leer rond een kern van touw
Tot slot bekijken we hetgeen we de volgende keer mee moeten nemen om verder te kunnen gaan met het bewerken van de rug en de platten. In ieder geval moeten we de komende weken zelf goed brainstormen over het ontwerp van de boekband!